Το Sustainability Report που εισήχθη για τις ευρωπαϊκές εταιρείες με την Οδηγία της ΕΕ 95/2014, αντιπροσωπεύει μέχρι σήμερα για τους διεθνείς απολογισμούς γενικότερα, την αφετηρία μιας συνεχώς εξελισσόμενης πορείας που στοχεύει στην αντιμετώπιση πολυάριθμων προκλήσεων. Προκλήσεις όπως, πρωτίστως, την ολοκληρωμένη διαχείριση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, δομημένων σε ένα πλαίσιο που μπορεί να είναι όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένο και που θα τοποθετείται παράλληλα με την κλασική χρηματοοικονομική πληροφόρηση.
Η Οδηγία για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (NFRD) του 2014 στοχεύει στην τροποποίηση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών λογιστικών κανονισμών, με στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας των εταιρικών επιχειρήσεων σε κοινωνικά, περιβαλλοντικά και διοικητικά ζητήματα.
Για πρώτη φορά, από το 2014, υπάρχουν «υποχρεώσεις» για τέτοιες εταιρείες, οι οποίες δεν χρειάζεται πλέον εθελοντικά να γνωστοποιούν πληροφορίες για θέματα ESG. Αντίθετα, υποχρεούνται να παρουσιάζουν δημόσια τις μη οικονομικές πληροφορίες από το έτος 2017, εάν οι εταιρείες καλύπτουν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως ισολογισμό άνω των 20 εκατ. ευρώ και ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 40 εκατ. ευρώ, με μέσο όρο άνω των 500 εργαζομένων κατά τη διάρκεια του έτους.
Η Οδηγία, διεθνώς γνωστή ως Δημοσιοποίηση Μη Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (Non-Financial Reporting Directive) (NFRD), καλεί θεσμικά τις μεγάλες εταιρείες και τις οντότητες δημοσίου συμφέροντος στην ευρωπαϊκή σκηνή, να λάβουν υπόψη τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων, σε τέσσερις βασικούς θεματικούς τομείς, οι οποίοι μπορούν να συνοψιστούν ως εξής :
- Περιβαλλοντικές επιπτώσεις, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις παραγόμενες εκπομπές και την ταξινόμησή τους σε Πεδίο 1, Πεδίο 2 και Πεδίο 3·
- Κοινωνικά θέματα και θέματα διαχείρισης εργαζομένων.
- Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος.
Η ανάγκη για τη θέσπιση αυτής της νομοθεσίας, με τη συνακόλουθη ψήφιση της το 2014 και εφαρμογή της από το 2017, πηγάζει από λόγους διαφορετικής φύσεως. Αφενός, για νομοθετικούς λόγους, οι οποίοι πρέπει ολοένα και περισσότερο να ευθυγραμμίζονται με τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές που στοχεύουν στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Αφετέρου, για λόγους απολογιστικούς που αφορούν περιορισμένο αριθμό εταιρειών που προβαίνουν σε γνωστοποιήσεις και διαθέτουν ποιοτικές πληροφορίες, μετρώντας τον αντίκτυπο στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό φάσμα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, καθώς και την ελλείπη ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά και τον ανεπαρκή βαθμό διαφορετικότητας που υπάρχει μεταξύ των μελών των συμβουλίων, ως προς το φύλο, την ηλικία, εθνικότητα και άλλα κριτήρια.
Με διακηρυγμένο στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας, της συνάφειας, της συνοχής και της συγκρισιμότητας των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών που δημοσιεύουν οι εταιρείες και την αύξηση της ευαισθητοποίησης των φορέων και ιδρυμάτων εταιρικού ελέγχου, το πλαίσιο DNF βασίζεται στα GRIs, ως τα διεθνή πρότυπα αναφοράς που χρησιμοποιούνται ευρέως. Παρόλα αυτά δεν το ορίζει νομοθετικά ως ένα μονοσήμαντο πρότυπο που πρέπει να ακολουθηθεί, αφήνοντας έτσι τις εταιρείες ελεύθερες να επιλέξουν πώς να εντοπίζουν ζητήματα και πώς να τα μετρούν, μέσω συγκεκριμένων δεικτών, ενθαρρύνοντας έτσι τη δημιουργία βέλτιστων πρακτικών.
Ως βασικές απαιτήσεις, οι εταιρείες καλούνται να υποβάλουν μια δήλωση για τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα, θέματα που σχετίζονται με το προσωπικό τους, καθώς και για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την καταπολέμηση της ενεργητικής και παθητικής διαφθοράς, σε σχέση με τη δραστηριότητα της εταιρείας στο βαθμό που απαιτείται , έτσι ώστε να διασφαλίσουν την ασφάλεια και τη βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα, λαμβάνοντας υπόψη τις επιδόσεις, τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπό τους. Πρέπει να αναφέρουν τουλάχιστον:
- το επιχειρηματικό μοντέλο διαχείρισης και οργάνωσης των δραστηριοτήτων της εταιρείας·
- τις πολιτικές και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται μέσω αυτών καθώς και τους βασικούς δείκτες απόδοσής τους·
- τους κύριους κινδύνους, που δημιουργούνται ή υφίστανται, οι οποίοι σχετίζονται με τα παραπάνω, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων μετριασμού αυτών.
Το μοντέλο NFRD
Γενικά, οι πληροφορίες μπορούν να παρέχονται σύμφωνα με αναγνωρισμένα πρότυπα αναφοράς, όπως τα πρότυπα GRI που αναφέρθηκαν παραπάνω, ή μέσω μιας αυτόνομης μεθοδολογίας που αναπτύχθηκε εσωτερικά, η οποία συνιστά σε κάθε περίπτωση:
- Σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια·
- Κύρια στοιχεία και ποσά που περιέχονται στις Οικονομικές Καταστάσεις, κατά περίπτωση·
- Αναφορά του προτύπου αναφοράς που υιοθετήθηκε, όπου στην περίπτωση αυτόνομης μεθοδολογίας, η επιλογή πρέπει να αιτιολογείται και η μεθοδολογία να περιγράφεται στο DNF με τρόπο σαφή·
- Χρήση δεικτών απόδοσης αντιπροσωπευτικούς των τεσσάρων τομέων που απαιτούνται από τους κανονισμούς και συνεπείς με τη δραστηριότητα που διεξάγετε και τις παραγόμενες επιπτώσεις ESG, συνοδευόμενες από όσο το δυνατόν περισσότερες εξηγήσεις για τις πολιτικές επιλογής που υιοθετήθηκαν.
Το NFRD, για τις εταιρείες που περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής, πρέπει να περιέχεται στην Έκθεση Διαχείρισης ή, εναλλακτικά, να αποτελεί ξεχωριστή έκθεση, που δημοσιεύεται μαζί με την Έκθεση Διαχείρισης και δημοσιεύεται ετησίως στο Μητρώο Εταιρειών, ακολουθώντας τις ίδιες προθεσμίες που προβλέπονται για την Ετήσια Έκθεση ή την έκθεση των Ενοποιημένων Οικονομικών Καταστάσεων.
Επιπλέον, ο υπεύθυνος για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων καλείται επίσης να επαληθεύσει την κατάρτιση της μη χρηματοοικονομικής κατάστασης, εκφράζοντας άποψη για τη συμμόρφωση των παρεχόμενων πληροφοριών σε σχέση με τις απαιτήσεις του Διατάγματος και τις αρχές, τις μεθοδολογίες και τις μεθόδους που υιοθετήθηκαν.
Το μέλλον της ρύθμισης και του sustainability report στην Ευρώπη
Με στόχο την αύξηση της διαφάνειας σε θέματα βιωσιμότητας, στις 21 Απριλίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια νέα πρόταση οδηγίας σχετικά με την υποβολή εκθέσεων για την εταιρική βιωσιμότητα, συγκεκριμένα την οδηγία CSRD, η οποία θα διευρύνει το πεδίο όσων υποχρεούνται να την γνωστοποιούν, σε σύγκριση με το DNF.
Από το οικονομικό έτος 2023, μάλιστα, περίπου 50.000 ευρωπαϊκές εταιρείες θα κληθούν να συντάξουν εκθέσεις μη χρηματοοικονομικής βιωσιμότητας, έναντι των 11.000 εταιρειών που υπάρχουν σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκ των οποίων οι 200 περίπου λειτουργούν στην Ιταλία.
Μια άλλη καινοτομία των κανονισμών που ισχύουν, από το επόμενο έτος, είναι η εισαγωγή της έννοιας της «διπλής ουσιαστικότητας» που εξετάζεται σε μια δυναμική και προοπτική διαχρονική προοπτική.
Ως συνέπεια αυτής της νέας προσέγγισης, η ανάλυση ουσιωδών θεμάτων για τα ενδιαφερόμενα μέρη, τα οποία περιλαμβάνονται στατικά στο NFRD μέσω του «materiality matrix», στο CSRD θα εξεταστεί σε διπλή κατεύθυνση προκειμένου να διερευνηθούν τα σχετικά ζητήματα ESG, δηλ. : πώς οι πρακτικές ESG επηρεάζουν τη χρηματοοικονομική απόδοση της εταιρείας (διάσταση έξω από τα μέσα) και ποιες επιπτώσεις έχει η εταιρεία στην περιοχή και στα ενδιαφερόμενα μέρη (διάσταση μέσα προς τα έξω).
Τέλος, με την εισαγωγή της δυναμικής προοπτικής της ουσιαστικότητας, επιχειρείται να δημιουργηθεί ένα σύστημα ακρόασης των ενδιαφερομένων που είναι συνεχές και επίπονο διαχρονικά, οδηγώντας στην προληπτική παρακολούθηση των μακρο- τάσεων στο κλαδικό πλαίσιο, επιτρέποντας έτσι την πρόβλεψη πιθανών κινδύνων ESG, προκειμένου να μετατραπούν άμεσα σε ευκαιρίες, υποστηρίζοντας αποτελεσματικά την επιβεβαίωση του μεταβατικού παραδείγματος προς μία βιώσιμη οικονομία.
