Στον σύγχρονο κόσμο, η βιωσιμότητα έχει εμφανιστεί ως κρίσιμος παράγοντας για τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Δεδομένου ότι οι ΜΜΕ θεωρούνται η ραχοκοκαλιά της οικονομίας, είναι σημαντικό για αυτές να καθιερώσουν ένα πλαίσιο βιωσιμότητας που εξασφαλίζει κερδοφορία και υπεύθυνη λειτουργία.
Στον σύγχρονο κόσμο, η βιωσιμότητα έχει εμφανιστεί ως κρίσιμος παράγοντας για τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Δεδομένου ότι οι ΜΜΕ θεωρούνται η ραχοκοκαλιά της οικονομίας, είναι σημαντικό για αυτές να καθιερώσουν ένα πλαίσιο βιωσιμότητας που εξασφαλίζει κερδοφορία και υπεύθυνη λειτουργία.
Γιατί η βιωσιμότητα είναι σημαντική για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ)
Η αυξημένη ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των ΜΜΕ σε αυτά τα θέματα είναι απαραίτητη τόσο για την επίτευξη αυτών των στόχων, όσο και για τη συμμόρφωσή τους με τις νομοθετικές υποχρεώσεις που εισήγαγε η ΕΕ. Πράγματι, το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια με τη θέσπιση υποχρεώσεων που επεκτείνονται στις ΜΜΕ είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Η Οδηγία Εταιρικής Αναφοράς για τη Βιωσιμότητα (CSRD)
Ένα παράδειγμα της επέκτασης αυτών των υποχρεώσεων είναι η Οδηγία Εταιρικής Αναφοράς για τη Βιωσιμότητα (CSRD), ένα νομικό πλαίσιο που εισήγαγαν οι Ευρωπαίοι νομοθέτες το 2021 για να αντικαταστήσει την προηγούμενη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Μη Χρηματοοικονομική Αναφορά (NFRD). Ο κύριος στόχος της είναι η επιτάχυνση της μετάβασης προς μια πιο βιώσιμη οικονομία και ο αγώνας εναντίον των πρακτικών "greenwashing".
Η CSRD επεκτείνει τις υποχρεώσεις αναφοράς σε 50.000 εταιρείες στην Ευρώπη και απαιτεί από τις επιχειρήσεις με τουλάχιστον 250 εργαζομένους να αποκαλύπτουν μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες από το 2023. Επιπλέον, προτείνει την επέκταση των απαιτήσεων αναφοράς σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που είναι καταχωρημένες, εξαιρουμένων των μικροεπιχειρήσεων, με σταδιακή προσέγγιση έως το 2027.
Η συμμόρφωση με τη CSRD επικεντρώνεται στη διακυβέρνηση και τη μέτρηση, απαιτώντας από τις εταιρείες να καθιερώσουν εσωτερικές δομές ευθύνης και να παρακολουθούν βασικούς δείκτες απόδοσης (ΚΔΑ) για να αξιολογούν την πρόοδο προς τους στόχους της βιωσιμότητας.
Η Εταιρική Οδηγία Ευθύνης για τη Βιωσιμότητα (CSDDD)
Η Εταιρική Οδηγία Ευθύνης για τη Βιωσιμότητα (CSDDD) εισήχθη από την Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2022. Σκοπός της είναι να ωθήσει τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν μια βιώσιμη και υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά, ενσωματώνοντας τις ανθρώπινες και περιβαλλοντικές προεκτάσεις στις λειτουργίες και τη διακυβέρνηση των εταιρειών.
Η οδηγία υποχρεώνει τις εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των θυγατρικών και των αλυσίδων αξίας τους, να εντοπίζουν, προλαμβάνουν, αμβλύνουν και λογοδοτούν για αρνητικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον. Η οδηγία ισχύει για τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες με περιορισμένη ευθύνη και οικονομική ισχύ, καθώς και για άλλες εταιρείες με περιορισμένη ευθύνη σε καθορισμένους υψηλής επίπτωσης κλάδους και μη ευρωπαϊκές εταιρείες που λειτουργούν στην ΕΕ.
Ενώ οι υποχρεώσεις δεν επεκτείνονται άμεσα στις ΜΜΕ, αυτές ενδέχεται να επηρεαστούν έμμεσα αν ανήκουν στην εφοδιαστική αλυσίδα μιας οργάνωσης που υπάγεται στην οδηγία. Για να συμμορφωθούν με το καθήκον ευθύνης για τη διακυβέρνηση, οι εταιρείες πρέπει να ενσωματώσουν την ευθύνη στις πολιτικές τους, να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν δυνητικές επιπτώσεις, να δημιουργήσουν διαδικασία καταγγελιών, να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα των μέτρων και να ενημερώνουν δημοσίως τις προσπάθειες της ευθύνης για τη διακυβέρνηση. Η οδηγία εισάγει επίσης τα καθήκοντα των διευθυντικών στελεχών για την εποπτεία της εφαρμογής της ευθύνης για τη διακυβέρνηση και την ένταξή της στην επιχειρηματική στρατηγική.
Ο Κανονισμός της ΕΕ για την Ταξινομία
Ο Κανονισμός της ΕΕ για την Ταξινομία είναι ένα σημαντικό στοιχείο του βιώσιμου χρηματοοικονομικού πλαισίου της ΕΕ, λειτουργώντας ως ένα κρίσιμο εργαλείο διαφάνειας της αγοράς. Εισήχθη για να παρέχει στις εταιρείες και στους επενδυτές μία κοινή γλώσσα για τον προσδιορισμό των "βιώσιμων" δραστηριοτήτων και επενδύσεων που συμμορφώνονται με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ για το 2030.
Ο κανονισμός στοχεύει στο να ανακατευθύνει τις ροές κεφαλαίου προς βιώσιμες επενδύσεις, να διαχειρίζεται τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική υποβάθμιση και να προωθεί τη διαφάνεια και το μακροπρόθεσμο όραμα στις χρηματοοικονομικές και οικονομικές δραστηριότητες.
Ο Μηχανισμός Ρυθμίσεως Άνθρακα στα Σύνορα (C.B.A.M)
Ο Μηχανισμός Ρυθμίσεως Άνθρακα στα Σύνορα (C.B.A.M) είναι ένα εργαλείο που εισήγαγε η Ευρωπαϊκή Ένωση ως μέρος των προσπαθειών της για την επιτάχυνση της βιώσιμης μετάβασης και την προώθηση υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς.
Στοχεύει στο να αντιμετωπίσει τη μετακίνηση των εκπομπών άνθρακα και αποτελεί καίριο στοιχείο της ατζέντας "Fit for 55%" της ΕΕ. Ο C.B.A.M ευθυγραμμίζει την τιμή άνθρακα των εγχώριων προϊόντων με τις εισαγωγές, προκειμένου να αποτρέψει την υπονόμευση των κλιματικών πολιτικών της ΕΕ από χώρες με χαμηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα ή εισαγωγές υψηλής έντασης άνθρακα.
Αυτός ο μηχανισμός, ο οποίος είναι συμβατός με τον ΠΟΕ (Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου), ενθαρρύνει τις παγκόσμιες βιομηχανίες να υιοθετήσουν πιο πράσινες και βιώσιμες τεχνολογίες. Ισχύει για εταιρείες από την 1η Οκτωβρίου 2023. Κατά τη διάρκεια αυτής της αρχικής περιόδου (μεταβατική φάση) καλύπτει τις εισαγωγές σκυροδέματος, σιδήρου και χάλυβα, αλουμινίου, λιπάσματος, ηλεκτρισμού και υδρογόνου.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι εισαγωγείς αυτών των αγαθών υποχρεούνται να αναφέρουν τον όγκο εισαγωγής και τις ενσωματωμένες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου χωρίς καμία οικονομική προσαρμογή. Η μεταβατική φάση παρέχει ευελιξία στην αναφορά. Ωστόσο, από το 2026 και έπειτα, οι εισαγωγείς θα πρέπει να αγοράζουν και να παραδίδουν "Πιστοποιητικά C.B.A.M" για τις εκπομπές που ενσωματώνονται στα εισαγόμενα αγαθά.
Ο C.B.A.M θα υποστεί αναθεώρηση κατά τη διάρκεια της μεταβατικής φάσης για τη βελτίωση της μεθοδολογίας του και την εξέταση της δυνατότητας επέκτασης του πεδίου του σε άλλα αγαθά που παράγονται στους τομείς του Συστήματος Διακυβέρνησης και Εμπορίου Δικαιωμάτων Εκπομπών. Ενώ ο C.B.A.M επηρεάζει κυρίως τους εισαγωγείς, δημιουργεί επίσης υποχρεώσεις για επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, που εμπλέκονται στην παραγωγή και το εμπόριο των καλυπτόμενων αγαθών.
Ορισμός Στρατηγικής και Διαμόρφωση Πλαισίου για τις ΜΜΕ
Αν και η εργασία του ορισμού μιας στρατηγικής βιωσιμότητας μπορεί να φανεί επιβαρυντική για τις ΜΜΕ, δεν είναι αδύνατη.
Με λίγα απλά βήματα, οι ΜΜΕ μπορούν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο βιωσιμότητας που να ευθυγραμμίζεται με τους επιχειρηματικούς τους στόχους και να συμμορφώνεται με τις διεθνείς προδιαγραφές. Ένα σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη της βιωσιμότητας στο περιβάλλον των ΜΜΕ έγινε από την Παγκόσμια Συμφωνία του ΟΗΕ με τη δημιουργία του Πλαισίου MAJU.
Το εργαλείο αυτό σχεδιάστηκε ως ένας εύκολος οδηγός, βήμα προς βήμα, για να βοηθήσει τις ΜΜΕ να προσεγγίσουν τη βιωσιμότητα με τρόπους που είναι πιο εύκολοι για αυτές, βοηθώντας με βασικές γνώσεις στο ξεκίνημά τους.
1. Αξιολόγηση των επιπτώσεων της επιχείρησης
Το αρχικό βήμα στην ανάπτυξη μιας στρατηγικής βιωσιμότητας περιλαμβάνει την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων της επιχείρησης. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση της κατανάλωσης ενέργειας και νερού, της παραγωγής αποβλήτων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Είναι επίσης σημαντικό να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις των προϊόντων ή υπηρεσιών στο περιβάλλον και την κοινωνία, όπως η χρήση φυσικών πόρων ή οι συνθήκες εργασίας των εργαζομένων που συμμετέχουν στην παραγωγή τους.
Προκειμένου να κατανοήσουν τις πιθανές πηγές επιρροής μιας επιχείρησης, είναι δυνατόν να υποβληθούν σε διάφορες διαδικασίες αυτοαξιολόγησης.
Ένα παράδειγμα απλοποίησης των παγκόσμιων πλαισίων ESG που έχει προσαρμοστεί για τις ανάγκες των ΜΜΕ είναι το πλαίσιο CDP (Carbon Disclosure Project) για την αποκάλυψη της κλιματικής αλλαγής, που δημιουργήθηκε για τις ΜΜΕ. Ένα άλλο παράδειγμα αυτοαξιολόγησης προσφέρεται από το Synesgy. Η διαδικασία αξιολόγησης πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο ποιοτικού-ποσοτικού χαρακτήρα, το οποίο κατά την ολοκλήρωση παρέχει μία περίληψη της αξιολόγησης της απόδοσης δεικτών ESG με βάση τις παρεχόμενες πληροφορίες.
Η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί το Synesgy βασίζεται σε διεθνή πρότυπα βιωσιμότητας, όπως το Global Reporting Initiative, τον Παγκόσμιο Σύμφωνο του ΟΗΕ, το Carbon Disclosure Project και τις οδηγίες της ΕΕ για την Ταξινομία.
2. Οριοθέτηση target group και καθορισμός στόχων
Αφού μια επιχείρηση έχει αξιολογήσει τον τρέχοντα αντίκτυπό της, μπορούν να οριστούν στόχοι για τη βελτίωση της απόδοσης στον τομέα της βιωσιμότητας. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι και εφικτο, να ευθυγραμμίζονται με τους επιχειρηματικούς στόχους της επιχείρησης και λαμβάνουν υπόψη τους σχετικούς κανονισμούς ή πρότυπα της βιομηχανίας.
Στόχοι όπως η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό τον επόμενο χρόνο ή η αύξηση της ποσότητας ανακυκλώσιμου περιεχομένου στα προϊόντα μπορούν να καθοριστούν για την παρακολούθηση της προόδου και την απόδειξη της δέσμευσης της οργάνωσης στη βιωσιμότητα στους ενδιαφερόμενους.
3. Ανάπτυξη σχεδίου δράσης
Για να επιτευχθούν οι στόχοι βιωσιμότητας, πρέπει να αναπτυχθεί ένα σχέδιο δράσης που να περιγράψει τα βήματα που θα οδηγήσουν στη βελτίωση της απόδοσης στον τομέα της βιωσιμότητας. Το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες, χρονοδιαγράμματα και υπεύθυνους για κάθε στόχο ή σκοπό.
Για παράδειγμα, ο στόχος μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί με τη διενέργεια ενεργειακού ελέγχου για τον εντοπισμό περιοχών όπου μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας, αναβάθμιση σε πιο ενεργειακά αποδοτικό εξοπλισμό ή φωτισμό, εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης υπαλλήλων για την προώθηση εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας, όπως ηλιακοί συλλέκτες ή ανεμογεννήτριες.
4. Εφαρμογή σχεδίου και παρακολούθηση απόδοσης
Μετά την ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης, γίνεται αναγκαία η εφαρμογή του. Ενδέχεται να απαιτούνται προσαρμογές στις λειτουργίες, τις αποφάσεις αγοράς ή την εφοδιαστική αλυσίδα.
Είναι επίσης σημαντικό να επικοινωνούν οι επιχειρήσεις τους στόχους και την πρόοδό τους στη βιωσιμότητα, στους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων υπαλλήλων και πελατών, για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους για τις προσπάθειες βελτίωσης της βιωσιμότητας.
Η παρακολούθηση και η αναφορά της απόδοσης στον τομέα της βιωσιμότητας είναι κρίσιμες για την παρακολούθηση της προόδου και τον εντοπισμό περιοχών βελτίωσης. Πρέπει να διενεργούνται τακτικές αναθεωρήσεις των μετρήσεων βιωσιμότητας, όπως η χρήση ενέργειας ή η παραγωγή αποβλήτων, και να αναφέρονται η πρόοδος προς τους στόχους και τους σκοπούς. Αυτές οι πληροφορίες μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες για περαιτέρω βελτιώσεις ή απαραίτητες προσαρμογές στο σχέδιο δράσης.
5. Συμμετοχή των ενδιαφερομένων
Η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων είναι κρίσιμη για την επιτυχία της στρατηγικής βιωσιμότητας μιας ΜΜΕ. Αυτό περιλαμβάνει υπαλλήλους, πελάτες, προμηθευτές και άλλα μέλη της κοινότητας των ΜΜΕ.
"Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) πρέπει να επικοινωνούν τους στόχους τους όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την πρόοδό τους στα ενδιαφερόμενα μέρη και να ζητούν την γνώμη και την συμβολή τους. Η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μπορεί επίσης να βοηθήσει τις εταιρείες να εντοπίσουν νέες ευκαιρίες για βελτιώσεις στον τομέα της βιωσιμότητας."
