Ανακάλυψε τα 5 βασικά σημεία της Οδηγίας της ΕΕ για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια για τη Βιωσιμότητα (CSDDD) και τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις για να συμμορφωθούν.
Η Οδηγία για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια για τη Βιωσιμότητα (CSDDD), η οποία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ τον Ιούλιο του 2024 και τίθεται σε ισχύ από τις 25 Ιουλίου 2024, αναμένεται να αναδιαμορφώσει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή συνεργάζονται με την ευρωπαϊκή αγορά αντιμετωπίζουν θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιβαλλοντικής ευθύνης και κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα.
Παρόλο που η εφαρμογή της έχει μετατεθεί χρονικά λόγω υιοθέτησης του Omnibus Simplification Package, η οδηγία στοχεύει στην προώθηση βιώσιμης και υπεύθυνης εταιρικής συμπεριφοράς. Οι επιχειρήσεις καλούνται να εντοπίζουν, να προλαμβάνουν, να μετριάζουν και τελικά να λογοδοτούν για τις αρνητικές επιπτώσεις που οι δραστηριότητες τους προκαλούν ή συμβάλλουν στην πρόκληση τους, σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα.
Αυτή η νομοθετική εξέλιξη εντάσσεται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, το οποίο περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την Οδηγία για την Εταιρική Αναφορά Βιωσιμότητας (CSRD), δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο νομικό σύστημα υπεύθυνης εταιρικής διακυβέρνησης με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.
Ακολουθούν τα πέντε πιο ουσιώδη σημεία της CSDDD που πρέπει να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις εντός και εκτός ΕΕ, ώστε να συμμορφωθούν και να ευθυγραμμίσουν τις λειτουργίες τους με παγκόσμια πρότυπα βιωσιμότητας που αναδύονται.
- Εκτεταμένο Πεδίο Εφαρμογής
Σε αντίθεση με τα προαιρετικά προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του παρελθόντος, η CSDDD εισάγει δεσμευτικές νομικές υποχρεώσεις για ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων.
Η οδηγία εφαρμόζεται σε:
- Εταιρείες με έδρα την ΕΕ που απασχολούν πάνω από 1.000 εργαζομένους και έχουν παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 450 εκατομμυρίων ευρώ.
- Εταιρείες με έδρα εκτός ΕΕ, εφόσον ο κύκλος εργασιών τους εντός ΕΕ υπερβαίνει τα 450 εκατομμύρια ευρώ.
Η εφαρμογή θα πραγματοποιηθεί σταδιακά (με κάθε φάση να μετατίθεται κατά 1 έτος λόγω του ΄Stop the Clock΄), δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο στις εταιρείες να ενσωματώσουν τις απαιτήσεις στους επιχειρησιακούς και διοικητικούς τους μηχανισμούς.
- Υποχρεωτική Δέουσα Επιμέλεια σε Όλη την Εφοδιαστική Αλυσίδα
Η βασική υποχρέωση της CSDDD είναι η υποχρεωτική δέουσα επιμέλεια, που καλύπτει όχι μόνο τις ίδιες τις δραστηριότητες της επιχείρησης, αλλά και εκείνες των θυγατρικών και των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων.
Περιλαμβάνει:
- Εντοπισμό, πρόληψη και αποκατάσταση παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων (όπως παιδική εργασία, αναγκαστική εργασία, επικίνδυνες συνθήκες εργασίας).
- Αντιμετώπιση περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως ρύπανση, αποψίλωση δασών και απώλεια βιοποικιλότητας.
Οι εταιρείες οφείλουν να:
- Υιοθετήσουν και να δημοσιεύσουν πολιτική δέουσας επιμέλειας, που περιλαμβάνει κώδικα δεοντολογίας για εργαζομένους και προμηθευτές.
- Ενσωματώσουν τη δέουσα επιμέλεια στα συστήματα διαχείρισης κινδύνου.
- Επαναξιολογούν τις ενέργειες και τα μέτρα τους το αργότερο κάθε δύο χρόνια, ή και νωρίτερα αν υπάρξουν νέοι κίνδυνοι.
- Σχέδια Κλιματικής Μετάβασης και Μείωση Εκπομπών Αερίων Θερμοκηπίου
Ένα από τα πιο φιλόδοξα και στρατηγικά σημεία της οδηγίας είναι η απαίτηση για υιοθέτηση σχεδίων κλιματικής μετάβασης, με στόχο την μετρίαση της κλιματικής αλλαγής.
Αυτά τα σχέδια πρέπει:
- Να ευθυγραμμίζονται με την συμφωνία του Παρισιού και τον στόχο περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1.5°C.
- Να περιλαμβάνουν δεσμευτικούς, χρονικά οριοθετημένους και επιστημονικά τεκμηριωμένους στόχους για τη μείωση των εκπομπών:
- Score1: Άμεσες εκπομπές
- Score2: Έμμεσες εκπομπές από ενέργεια
- Score3: Έμμεσες εκπομπές στην εφοδιαστική αλυσίδα
Η έμφαση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) υπογραμμίζει τη δέσμευση της ΕΕ να αξιοποιήσει χρηματοοικονομικά και ρυθμιστικά εργαλεία για την επιτάχυνση της δράσης για το κλίμα.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA), οι εταιρικές εκπομπές GHG αποτελούν σημαντικό ποσοστό του συνολικού ανθρακικού αποτυπώματος της Ευρώπης, ιδίως σε ενεργοβόρους τομείς της οικονομίας.
Με την υποχρέωση για θέσπιση μετρήσιμων στόχων απανθρακοποίησης, η οδηγία CSDDD αποσκοπεί στο να συμβάλει στους ευρύτερους κλιματικούς στόχους της ΕΕ, οι οποίοι περιλαμβάνουν:
- Μείωση των εκπομπών κατά 55% έως το 2030
- Επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050
Αυτό το σκέλος της οδηγίας καθιστά σαφές πως η μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία δεν αποτελεί πλέον απλή επιλογή, αλλά νομική και στρατηγική αναγκαιότητα για τις επιχειρήσεις.Οι στόχοι αυτοί πρέπει να ενσωματώνονται στη στρατηγική της εταιρείας, να συνοδεύονται από σαφή χρονοδιαγράμματα και να αναφέρονται επίσημα στο πλαίσιο της CSRD.
- Επιβολή, Αστική Ευθύνη και Κυρώσεις
Η οδηγία προβλέπει αυστηρούς μηχανισμούς επιβολής:
- Εθνικές εποπτικές αρχές σε κάθε κράτος μέλος θα είναι υπεύθυνες για την επιβολή των κανόνων.
- Μπορούν να επιβάλλουν διορθωτικά μέτρα και πρόστιμα που είναι «αποτελεσματικά, αναλογικά και αποτρεπτικά».
- Τα πρόστιμα μπορεί να φτάσουν έως το 5% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών της επιχείρησης.
Επιπλέον, εισάγεται αστική ευθύνη, επιτρέποντας:
- Σε θιγόμενα μέρη (εργαζόμενους, κοινότητες) να ασκούν αγωγές κατά των επιχειρήσεων.
- Σε ΜΚΟ και συνδικάτα να στηρίζουν νομικά τέτοιες υποθέσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για συλλογικές αγωγές και νομολογιακά προηγούμενα σε ζητήματα περιβάλλοντος και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
5) Επιπτώσεις στις Παγκόσμιες Εφοδιαστικές Αλυσίδες
Παρόλο που πρόκειται για ευρωπαϊκή οδηγία, οι συνέπειες της είναι παγκόσμιες.
- Επιβάλλει υποχρεώσεις και σε επιχειρήσεις εκτός ΕΕ που δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά.
- Ουσιαστικά εξάγει τα ευρωπαϊκά πρότυπα δέουσας επιμέλειας, επηρεάζοντας χώρες με χαλαρότερους εργασιακούς και περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Ιδιαίτερα επηρεάζονται κλάδοι όπως:
- Γεωργία
- Μεταλλευτική βιομηχανία
- Μόδα/ένδυση
- Ηλεκτρονικά προϊόντα
Οι εταιρείες θα χρειαστεί να επενδύσουν σε:
- Χαρτογράφηση εφοδιαστικής αλυσίδας
- Ελέγχους/επιθεωρήσεις
- Εμπλοκή ενδιαφερομένων μερών
Η CSDDD ενισχύει παράλληλα άλλα εθνικά και ευρωπαϊκά νομοθετήματα, όπως ο Γερμανικός Νόμος για την Εφοδιαστική Αλυσίδα και ο Γαλλικός Νόμος για την Υποχρέωση Επιμέλειας.
Το μέλλον της δέουσας επιμέλειας
Η CSDDD αποτελεί σημείο καμπής για την εταιρική λογοδοσία, καθιερώνοντας νομική υποχρέωση για εντοπισμό και αντιμετώπιση κινδύνων που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον και το κλίμα.
Οι επιχειρήσεις πρέπει να ξεκινήσουν τώρα την προετοιμασία, επενδύοντας σε:
- Ισχυρά συστήματα δέουσας επιμέλειας
- Συνεργασία με προμηθευτές και ενδιαφερόμενους
- Στρατηγικές κλιματικής μετάβασης με διαφάνεια και σαφείς μετρήσεις
Μακροπρόθεσμα, όσες επιχειρήσεις υιοθετήσουν ουσιαστικά τις αρχές της CSDDD, δεν θα ανταποκρίνονται μόνο στις νομικές απαιτήσεις, αλλά θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενισχυμένη ανθεκτικότητα και εμπιστοσύνη από την αγορά.
